متن:
زندگینامه‌ی خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی
خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین حافظ شیرازی، شاعر بلندآوازه و عارف نامدار قرن هشتم هجری، یکی از درخشان‌ترین چهره‌های ادبی و فرهنگی ایران و جهان است. او در حدود سال ۷۲۷ هجری قمری (۱۳۲۶ میلادی) در شهر شیراز دیده به جهان گشود و تمام عمر خود را در همین شهر سپری کرد. حافظ در زمان حکومت آل‌مظفر و آل‌اینچو در ایران می‌زیست و شاهد تحولات سیاسی و اجتماعی فراوانی بود، اما روح لطیف و نگاه ژرف او به جهان، شعرش را فراتر از زمان و مکان برده است.
تحصیلات و اندیشه
حافظ از دوران کودکی به فراگیری قرآن، علوم دینی، فقه، منطق و ادب فارسی و عربی پرداخت. نبوغ و استعداد خارق‌العاده‌اش در علوم دینی و قرائت قرآن چنان بود که توانست تمام قرآن را از بر کند و در قرائت و تفسیر آن به مهارت ویژه‌ای برسد. از همین رو لقب «حافظ» به معنای «حافظ قرآن» را به او داده‌اند.
او بعدها در محافل علمی و ادبی شیراز به عنوان عالمی دانشمند و شاعری توانا شناخته شد. حافظ با بهره‌گیری از آموزه‌های عرفان اسلامی، فلسفه‌ی وجودی انسان را در قالب زبانی شاعرانه، لطیف و چندلایه بیان کرد.
ویژگی‌های شعر حافظ
شعر حافظ، به‌ویژه غزلیات او، ترکیبی از عشق زمینی و الهی، فلسفه‌ی عرفانی، ظرافت زبانی و طنز اجتماعی است. او در غزل‌های خود مفاهیم عمیق معنوی را در لباسی از زیبایی و موسیقی واژگان بیان کرده و هر بیت از شعرش را به مثابه جهانی مستقل آفریده است.
حافظ استاد ایهام و چندمعنایی است؛ هر خواننده‌ای بسته به درک و تجربه‌ی خود، معنایی تازه از شعر او می‌یابد. از همین‌روست که دیوان حافظ نه‌تنها در میان فارسی‌زبانان، بلکه در سراسر جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد و آثارش به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است.
نگاه عرفانی و فلسفی
در اشعار حافظ، مفاهیمی چون آزادی روح، عشق حقیقی، رهایی از ریا و تظاهر، و وحدت وجود جایگاه برجسته‌ای دارند. او در قالب غزل، آموزه‌های عرفانی را با بیانی شیرین و دل‌انگیز مطرح می‌کند. از نظر حافظ، راه رسیدن به حقیقت، عشق است؛ عشقی که انسان را از بند نفس و ظواهر دنیا آزاد می‌سازد و به وصال معشوق ازلی می‌رساند.
دوران زندگی و دربارها
حافظ در طول زندگی خود با پادشاهان و امیران گوناگونی هم‌عصر بود؛ از جمله شاه شجاع و شاه منصور از خاندان آل‌مظفر. گرچه گاهی شعرهایی در مدح آنان گفته، اما روح آزاد و منتقد او هیچ‌گاه در خدمت دربار قرار نگرفت. او در میان مردم جایگاه ویژه‌ای داشت و اشعارش زبان حال جامعه و بیانگر روح ایرانی در برابر تزویر و ریا بود.
دیوان حافظ
دیوان حافظ مجموعه‌ای از حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، قطعه و رباعی است که پس از وفاتش گردآوری شد. این دیوان قرن‌هاست که در خانه‌های ایرانیان جای دارد و با سنتی کهن به نام فال حافظ در شب یلدا و مناسبت‌های گوناگون گره خورده است. هر بیت از این دیوان همچون چراغی است که راهی تازه به دل و جان می‌گشاید.
آرامگاه حافظ
آرامگاه حافظ، مشهور به حافظیه، در شمال شهر شیراز و در میان باغی زیبا واقع شده است. این مکان امروزه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری ایران است و هر سال هزاران دوستدار ادب فارسی از سراسر جهان برای ادای احترام به او به حافظیه می‌روند.
درگذشت حافظ
حافظ در حدود سال ۷۹۲ هجری قمری (۱۳۹۰ میلادی) در زادگاه خود، شیراز، درگذشت. با گذشت بیش از شش قرن از درگذشت او، نام و یادش همچنان زنده است و اشعارش الهام‌بخش اندیشمندان، شاعران و عاشقان در سراسر جهان است.
---
✨ سخن پایانی:
حافظ شیرازی نه‌فقط شاعری بزرگ، بلکه فیلسوفی شاعر، عارفی زمینی و صدایی جاودان از عمق جان ایرانی است. او آینه‌ی تمام‌نمای روح ملت ایران است؛ روحی که در میان سختی‌ها، همواره از عشق، امید و حقیقت سخن می‌گوید.